www.chataczarownic.fora.pl

Grey Owl

Opowieść o kurdybanku i o zapomnianej wojnie piwnej

Bluszczyk kurdybanek Glechoma hederacea, zaliczany jest przez zielarzy do europejskich roślin rosnących zawsze w pobliżu człowieka. Wszystkie takie rośliny były uważane w czasach pogańskich za szczególnie święte. Należą do nich m.in. pokrzywa, jasnoty, mięty, macierzanki, szałwia... Wszystkie z rodziny wargowych, czyli mających kwiaty o podobnej budowie co lwie paszcze. Trzeba jednak dodać, że obecnie kurdybanek rzadziej się spotyka jak inne wargowe. Kurdybanek, jak większość wymienionych, charakteryzuje się dużą zawartością aromatycznych olejków eterycznych. Z tej przyczyny tak często spotykamy się z poleceniem, by zaparzać zioła pod przykryciem.

Greckie aither to – powietrze niebiańskie, zaś aithein to – płonąć, palić się. Olejki eteryczne palą się jasnym świecącym płomieniem, nie pozostawiając śladu po spaleniu. Jakby materializowane przez roślinę tylko na krótka chwilę, nie zestalają się, lecz znikają już w temperaturze pokojowej.

To „niebiańskie powietrze“ działa również na naszą ludzką duszę, choć przede wszystkim odczuwamy je materialnym zmysłem powonienia. Za pomocą tych zapachów, roślinne, niewidoczne dla oczu Dewy są zdolne przekazywać nam swoje przesłanie.

U kurdybanka, podobnie jak u mięt, kwiatowy biegun ze swoimi ocieplającymi olejkami eterycznymi przesunął się w dół, do łodygi i liści. Bluszczyk ma tego własnego ciepła szczególnie dużo, gdyż jest jedną z pierwszych roślin wypuszczających nowe kiełki na wiosnę, a liście jego pozostają zielone pod śniegiem.

U pierwotnych ludów Północnej Europy należał do dziewięciu świętych ziół, które jako potrawa kultowa spożywane były na wiosnę i wiązały nas z zieleniejąca boska siłą życiową przychylnej bogini Frei. A przy okazji, zupa ta zabezpieczała przed przednówkowym szkorbutem, a bluszczyk w niej wspomagał dodatkowo trawienie i pobudzał przemianę materii.

W tamtych czasach zioła eteryczne zaparzano często na tłustym mleku, przede wszystkim kozim, gdyż ich olejki z trudem rozpuszczają się w wodzie, lecz wchłaniane są dobrze przez tłuste mleko. I tak właśnie zaleca zaparzać bluszczyk św. Hildegarda z Bingen (1098 - 1179).

Ta wnikliwa i mądra Pani w habicie pomogła starym ziołom „pogan“ znowu odzyskać szacunek. Bo na początku chrześcijańskiego misjonarstwa, prawie wszystkie rośliny lecznicze zostały zabronione, poza tymi, o których wspomniano w Biblii, lub rosły w krajach, które przemierzali Apostołowie. Zakaz ten dotyczył więc większości roślin pogańskich szamanów, największych wrogów nowej religii.

Przy okazji portretowania kurdybanka, w tle tego obrazu przypomnieć chcę inne spojrzenie na świat ziół. Spojrzenie z czasów, gdy ziołami zajmowały się głównie kobiety, odpowiedzialne w swych domach za żywienie i zdrowie rodziny. Chciałabym polecić ich częstsze stosowanie, w tym obecnym czasie wszechobecnej chemii w pigułkach, sklepach, reklamach..

Od czasu odkrycia fotografii wysokich frekwencji przez Armeńczyka Sejmona Kirliana (w czym pomagała mu żona, zazwyczaj pomijana w doniesieniach) wiemy, ze żyjący organizm otoczony jest niewidzialną poświatą promieniowania. A wiemy, ze wisiorki amuletowe najczęściej zawieszane są na naszyjniku kończącym się nad grasicą – „mózgiem systemu obronnego“. Czy nie może być tak, że te bardzo subtelne energetyczne wibracje promieniowania roślin przekazują naszemu systemowi obronnemu wzorzec naprawiający?

Dlatego podam teraz receptę Zuzanny Fischer z Alp Algawskich znaną pod nazwą "olej cudownego ziela" (Fischer 1984, s.104), którą z powodzeniem zastosowała na własnym ciele przy ropiejącej szarpanej ranie po ugryzieniu psa: zbiera się świeże kwitnące łodygi (kwiecień), wciska do słoika i stawia szczelnie zamknięte na cztery dni w mocno nasłonecznionym miejscu. Na dnie słoika zbiera się jasna ciecz. Odcedza się ją i przechowuje w piwnicy, lub lodówce. Wymieszana do połowy z mocnym alkoholem – brandy lub wódką, staje się tinkturą (nalewką), której termin przydatności do spożycia jest bardzo długi.

W świecie minerałów Saturn ma swą sygnaturę w ołowiu. Tak więc z astrologicznego punktu widzenia, wenusjański kurdybanek dobrze też sobie radzi z negatywnymi aspektami Saturna. Rusznikarze i malarze stosowali tradycyjnie kurdybanek właśnie w tym celu. George Catlin (1796-1872), twórca wspaniałych szkiców i obrazów olejnych wolnych Indian z prerii, pił regularnie swoją mocną „Gill – herbatę“, aby zapobiegać zatruciu ołowiem. Gill lub Gill-over-the-ground jest jedną z angielskich nazw tej rośliny.

Mechanicy samochodowi, drukarze, malarze i inni, którzy narażeni są na kontakt z większymi ilościami ołowiu, dobrze by zrobili naśladując swych poprzedników. W dobie zanieczyszczonego obecnie przez wyziewy samochodowe powietrza, bluszczyk kurdybanek przygotowany jako napar, czy dodatek do sałat – również może wspomóc wypłukiwanie ołowiu z ciała.

U pana Wolfa-Dietera Storla w jego „Ziołach magicznych i leczniczych“ (Białystok, 2009) wyczytałam o niezwykłej historii średniowiecznej wojny piwnej, zagubionej w mrokach naszej niepamięci.
Ofiarą tej wojny padł i kurdybanek, i domowa produkcja piwa gospodyń domowych, i prości mężczyźni z niższych warstw społecznych. Bo do ziół fermentowanych wtedy na piwo, takich jak np. mniszek czy pokrzywa, dodawano do przygotowanego już rozgrzanego zacieru właśnie kurdybanek, by napój klarować, dodać mu smaku i przedłużyć przydatność.

O takich właściwościach kurdybanka świadczą jego stare europejskie nazwy miejscowe: Gartenhopfen (niem. chmiel ogrodowy), Ale-hoof (anglosas. ale[rodzaj piwa]-ziele), czy Gill (starofranc. fermentujący). Piwo z kurdybanka było bardzo popularne w Anglii przez tak wiele pokoleń, ze piwiarnie nazywano po prostu Gill-houses.

Niestety, po swych wspaniałych latach – ożywczy kurdybanek, wraz z innymi podobnymi ziołami – przegrał z chmielem, który usypiał, otępiał i upośledzał popęd płciowy. Stało sie tak z pomocą mnichów, którzy zaczęli walczyć z diabłami rozkoszy zmysłowych i lubieżności „pogańskich“ obrzędów. Odsunęli zatem na bok pogańskie zioła piwne i od VIII w. zaczęli w krajach niemieckich rozwijać uprawę chmielu.

W sukurs mnichom przyszli i wielcy panowie... Wymarsz kurdybanka i innych ziół piwnej palety rozpoczął się w Europie Środkowej wraz z ogłoszeniem ustawy dwóch bawarskich regentów – książąt Wilhelma IV i Ludwiga X – regulującej wymogi technologiczne przy produkcji piwa (23.04.1516). Miała ona oficjalnie na celu utrzymanie wysokiej jakości produktu, lecz wylała przy okazji wszystkie dzieci z kąpielą...

I tak to zaczęły znikać wszystkie tradycyjne zioła piwne z tego niegdyś domowego ludowego napoju. Także dobry bluszczyk kurdybanek. Do produkcji piwa wolno już było stosować tylko słód jęczmienny, chmiel i wodę. Jego produkcja przechodzić zaś zaczęla z rąk gospodyń domowych – poprzez przekazywanie przywileju produkcji – w ręce wybranych przez feudalnych panów zaufanych wytwórców, głównie klasztorów. Nie trzeba już chyba dodawać, że dzięki temu powstało nowe źródło ogromnych dochodów...

Te pierwsze ustawy regulujące wymogi przy produkcji piwa wyszły naprzeciw duchowi czasu. Czasu zalążków pierwszych masowych wytwórni, później i fabryk. I etyce masowego zatrudnienia tak przypominającej etykę niewolniczej pracy na polach feudała: pracujący nie tylko poddany, ale i robotnik nie powinien być za bystry i pobudzony, tylko tępy i bierny. Także i temu celowi służyło wprowadzenie kolejnego pomysłu: wymogu zostawiania, lub odbierania części zapłaty za pracę w postaci napitku w karczmie.

Niewielu mężczyzn, wielu mężczyznom zgotowało ten los. I to już koniec mojej opowieści.

Gość

elina

A czy ktoś słyszał o miodzie z kurdybanku? Smile

NianiaOgg

a możesz nam napisać? załóż nowy temat proszę i opowiedz co wiesz o tym Very Happy

elina

W sumie to sama nic nie wiem:)
Wiem,tylko,że ponoć można,ale co gdzie i jak...?
Więc sama pytam:D

Grey Owl

Pszczoły zbierają nektar z kwiatów kurdybanka do produkcji miodu wielokwiatowego. Miód z kurdybanka nie występuje w stanie czystym tak, jak potrafi występować miód akacjowy, gryczany itp. A to dlatego, że bluszczyk nie występuje w tak zwartych, jednorodnych i łatwo dostępnych skupiskach jak inne miododajne rośliny.

Co do własnej produkcji miodu z kurdybanka to myślę, że jest to możliwe. Jeśli potrafimy sporządzać miód (a dokładniej syrop, który zwiemy miodem) na przykład z kwiatów mniszka, to wg podobnej receptury na pewno da się i z kurdybanka. Podejrzewam jednak, że wykonanie go z samych kwiatów byłoby za trudne, gdyż jego kwiatki są bardzo malutkie.
W takiej sytuacji do robienia syropu/miodu bierze się listki i kwiaty.
Twoje pytanie zachęciło mnie, bym w tym roku sporządziła próbnie choć małą ilość Smile

A co do receptury na miód z mniszka, na której można się oprzeć przy sporządzaniu syropów z innych roślinek, to w najbliższym czasie przeniosę ją z Polany.

elina

Właśnie dzisiaj zaglądałam do tego Twojego przepisu,na miód z mniszka,Sówko:)
Tak się zastanawiam czy tej wody do zalania nie będzie za mało? Sad

Czy jest zupełnie okej?

Grey Owl

Jeśli objętościowo ilość kurdybanka ocenisz na równowartość tych 200 kwiatów mniszka, to pół litra wody winno wystarczyć, by wolno pogotować do 15 min. a potem zostawić jeszcze do naciągnięcia pod przykryciem na noc.
Potem przecedzić i już sam wywar połączyć z 1/2 kg cukru oraz sokiem z 1 cytryny i pogotować (pyrkająco, łagodnie) do 2 godzin. Łyżką (najlepiej drewnianą) sprawdzać konsystencję pamiętając o tym, że gorący syrop wydaje się płynniejszy, a dłużej przechowywany lubi się scukrzać - tak więc lepiej pozostawić płynniejszy od lejącego się miodu.
Potem zaraz do sparzonych małych słoików.

Zasada przy syropach jest taka, że na każdy litr wody daje się 1 kg cukru. Łatwo to przeliczać Smile

Gość

Kurdybanek zioło Jana III Sobieskiego.

Bluszczyk kurdybanek (Glechoma hederacea; obłożnik) jest jednym z najstarszych polskich ziół, które król Jan III Sobieski zabrał ze sobą pod Wiedeń w 1683 roku. Dzięki temu jego wojacy byli zdrowi i dzielnie stawili czoło tureckiej armii. Kurdybanek w dawnych czasach był jednym z najbardziej znanych i najczęściej używanych ziół, archeolodzy odkryli jego duże ilości podczas wykopalisk w Biskupinie.

W pierwszej Rzeczypospolitej, a nawet w okresie zaborów w II RP (1918 – 1939) Polacy stosowali kurdybanek jako przyprawę do jadła. Te niezwykłe zioło stosowano jako lekarstwo zarówno przy delikatnych jak i bardzo poważnych dolegliwościach. Największą zaletą kurdybanka jest to, że wzmacnia układ odpornościowy dzięki czemu profilaktycznie zabezpiecza organizm przed chorobami.

Król Jan III Sobieski, gdy pewnego dnia wracając z polowania napotkał wieśniaczkę biegnącą właśnie z naręczem kurdybanka. Kobieta biegła na ratunek ciężko choremu synowi i odrzekała królowi: jeśli kurdybanek mu nie pomoże to już mu nic nie pomoże. Król zsiadł z konia i poprosił o szczepkę, bo warto wiedzieć, że wystarczy prosta szczepka, by ziele rozpleniło się w naszym ogródku. Król zasadził kurdybanek we własnym ogrodzie, kurdybanek szybko się rozplenił, bo ma takie właściwości i gdy przyszedł czas na wyprawę z odsieczą wiedeńską (1683 rok) wojsko wyposażone już było w cudowny lek. Jest to niezwykłe zioło, wzmacniające system odpornościowy całego organizmu.

Syrop z kurdybanka:

Stefania Korżawska w książce "Po zdrowie z ziołami" podaje następujący przepis na syrop z kurdybanka. Syrop wzmacnia układ odpornościowy. Jest szczególnie polecany dla dzieci anemicznych oraz dla osób nerwowych.

Garść świeżego kurdybanka wrzucić do garnka, wlać 6 szklanek wody, zagotować, a następnie na małym ogniu ogrzewać 15 minut, przecedzić i dodać tyle miodu, ile jest wywaru. Wymieszać, zagotować i na małym ogniu podgotować 5 minut. Przelać do butelek. Syrop można dodawać do ciepłej wody lub herbaty. Zamiast wody można użyć dobrego białego wina.

Ciekawostka:

Hrabina Anna Potocka z Działyńskich (przedwojenna specjalistka od ziół) opisała w swojej książce historię z życia wziętą. Otóż w jakimś mieście tyfus dziesiątkował ludzi - wtedy wysłano oddział żołnierzy do pilnowania porządku w opustoszałym mieście. Rozłożyli obóz na przedmieściu - niestety zarazki zaczęły atakować, padło kilka koni, żołnierze zaczęli chorować - wtedy zauważono, że te konie, które skubią jakieś zielsko, nie chorują. Tym zielskiem okazał się kurdybanek. Zaczęli popijać herbatkę z tego zioła i od tej pory choroba przestała być dla nich groźna.

[link widoczny dla zalogowanych]

Grey Owl

NianiaOgg

jasne, dobrze jest Smile

elina

Fajnie,że ktoś się zainteresował rzuconym tematem Smile

U mnie kurdybanek już się suszy Smile